In de communicatie tussen overheden, instanties en het Nederlandse publiek gaat veel mis. Wat de een wil zeggen, verstaat de ander anders. Iets niet begrijpen: we komen er niet graag voor uit. We schamen ons een beetje. Dat moet veranderen, vinden de bedenkers en makers van ‘Huh? Wat bedoelt u?’.
Hoe organisaties informatie opstellen en hoe mensen die informatie beleven, zijn volgens de initiatiefnemers van ‘Huh? Wat bedoelt u?’ twee compleet gescheiden werelden. Dat geeft een hoop ‘gedoe‘ voor zowel zender als ontvanger. Tijd om bruggen te bouwen.
Niet te begrijpen
Sjef Kuijsters en Jeroen Tebbe van Procreate Design hebben een missie. Door middel van creativiteit willen zij het probleem van onbegrijpelijke informatie tackelen. Met het initiatief ‘Huh? Wat bedoelt u?’ ondernemen ze een ultieme poging om de belevingswerelden van organisaties en hun publiek bij elkaar te brengen. Alleen dan kan communicatie immers zinvol en effectief zijn. Gemeenten, belastingdienst, waterschap… Zulke organisaties communiceren met 2,5 miljoen Nederlanders van zestien jaar en ouder die moeite hebben met lezen, schrijven en rekenen. Maar ook alle andere Nederlanders begrijpen dingen geregeld verkeerd of snappen er zelfs geen bal van, zelfs zij die behoren tot de (hoog)geletterden.
Van beschaamd naar begrip
Een boodschap niet begrijpen overkomt iedereen. Een gevoel van schaamte is vaak de eerste reactie. Toch is het niks om je schuldig over te voelen. Communicatie vindt plaats tussen zender én ontvanger. Het is een opgave voor alle betrokkenen. Van burger tot topbestuurder, van technisch professional tot communicatiespecialist.
Waar ligt de oplossing? Sjef en Jeroen benaderen het vraagstuk als geheel. Niet alleen denken in doelgroepen, taalniveaus en taalboxen – zoals nu gebeurt. Maar alle partijen samenbrengen, om miscommunicatie te duiden en te bespreken. Goed communiceren begint met elkaar leren verstaan.
“Als organisaties onbegrip niet terughoren, zullen ze het probleem niet onderkennen. Ze kunnen hun communicatie dan ook niet verbeteren”, zo vervolgt Sjef Kuijsters. “Met ‘Huh? Wat bedoelt u?’ dagen wij ontvangers die iets niet begrijpen uit om een duidelijk ‘huh’ te laten horen. Dat is niet alleen handig voor henzelf, omdat zo begrip ontstaat. Maar óók voor organisaties, die tot inzicht komen. Want als we volgens oude principes blijven werken, begrijpen we elkaar in Nederland steeds minder goed. Dan blijven folders, formulieren en instructies hun doel voorbijschieten. Als instanties vanuit een hun eigen belevingswereld blijven opereren, blijft de taalkloof onoverbrugbaar. Het is zaak niet langer meer theoretisch over die kloof te praten. We moeten concreet bij elkaar komen.”
Van idee naar realisatie
Onbegrijpelijke zaken eenvoudig maken is het doel. Dat lukt niet van vandaag op morgen, daarvoor moeten we het gesprek aangaan. Het initiatief van Sjef Kuijsters en Jeroen Tebbe is in Breda gestart met het programma ‘Breda eenvoudig’. Voor ‘Breda eenvoudig’ zijn ‘Huh?’ producten ontwikkeld: buttons, stickers, posters, t-shirts. Onder de noemer ‘ministerie van Huh?’ zijn vrijwilligers op zoek gegaan naar onbegrijpelijke zaken. Het ‘meldpunt voor onbegrijpelijke teksten’ is tijdelijk opgezet. Hierbij zochten ‘Huh?’ medewerkers actief contact met het publiek, om te vragen naar problemen en te helpen met meldingen. Verder zijn er trainingsprogramma’s gemaakt, met een leerlijn voor (publieke) dienstverleners en een leerlijn voor managers en bestuurders.
Na de uitrol in Breda moet ‘Huh?’ een beweging worden van velen voor velen. Het programma in Breda is om die reden omgedoopt tot ‘Heel Nederland eenvoudig’.
“De creatieve sector kenmerkt zich door het zien van vele kansen. Sommige te mooi om waar te zijn, sommige van te groot belang om te laten schieten. Met die blik zagen we de kans om iets te doen aan het maatschappelijke probleem van onbegrijpelijke taal. Want uiteindelijk vindt niemand het toch leuk om te denken: ‘Huh? Wat bedoelt u?’”